Ahlak Üzerine / Hasan Aktan 21.05.2020

Ahlak, iyilik ve kötülük görüşlerinden ve bu görüşlerin dayandıkları kaide ve müeyyidelerden ibarettir der Ahmet Ağaoğlu. Aslında genel tanımda bu ekseriyettedir. Yani ahlak bir insanın ne yapmasını ve ne yapmamasını gösteren yargılardır.

Ahlak kavramı toplumlar arasında farklılık göstermekle birlikte belirli ana hatlarda sözlü bir anlaşma varmışcasına örtüşür. Ve bu örtüşme neticesinde ortak insani değerler ve yargılar ortaya çıkar. Haysiyet, hürriyet ve adalet bu üç temel kavram aslında ahlakında temel taşlardır ve bu yüzden evrensel insan hakları beyannamesi ile her türlü iptidai görüşe karşı güvence altına alınmıştır.^[1]

Bu geniş çaplı ortaklık sonrası kendi toplum ahlakımızı tecessüsüne eğilelim. İslam toplumlarında ahlak din etkisi ile beraber eski örfleride içinde barındırır ancak genel iskelet din etkisi ile olur.

Toplumumuzun geçmişine bakarsak ahlaki nazarda diğer medeniyetlere kıyasla gayet önde ve ileri de bulunurken, bugün ne yazık ki bulunduğu durumda batı medeniyetinden daha geride ve “ahlaksız”. Evet şimdi aklınızda hemen şimşekler çakabilir ve hiddetlenebilirsiniz ama bu gerçekleri değiştirmez. Zina bizim toplumumuzda kaçınılan ve ayıplanan bir durumdur-hatta zina yapan kadın diyelim çünkü ne yazık ki bu durumda erkek değilde yalnızca kadının namusu söz konusu olur-. Zina yapanı ailemizden ve eşrafımızdan uzak tutar kapıları kaparız.

Peki aynı durum hırsız, dalkavuk, riyakâr, korkak, vefasız ve katil içinde geçerli mi? Bunları toplantılarda veya meclislerde gördüğümüzde kabul etmemezlik yapıyor muyuz cemaate? Veya dost olduklarımız arasında bunlardan biri yok mu? Hatta bunlar biraz kıdemli olmuş ve enseleri kalınlaşmışsa vay siz o zaman görün izzeti, ikramı, hürmeti...

Hatamız... Ahlakı sadece cinsi münasebete inhisar ederek kendimizi Batı medeniyetine karşı daha ahlaklı gösterme hülyasına kapılmak. Bu fikir elbette yanlış ve zararlıdır. Ahlak cinsi müasebet ile sınırlı değil aksine daha gemiş ve güzel yargılarla doludur. Hırsızlığı kötüler, riyakarlığı ayıplar, çünkü Ahlak hattı harekatını din, aile, okul, edebiyat ve milli geleneklerden alır. Bizim sahip olduğumuz bu kanllardan hangisi ahlakı sadece cinsi münasebete inhisar eder?

Zina evet ayıptır, ancak ahlak sadece namustan oluşmaz. Bir bütün olarak varlıklarla ilişkilerimizde doğruya yönelten ahlak iyi anlaşılmalıdır. Yoksa aydınlanma öncesi avrupa gibi encycliqueler ile toplumu kendi ahlak kıstasları ile yargılamaya mahkum ederler... Eve bu millet namusludur avrupadan da, asyadan da ama ahlak kısmını artık varın siz düşünün?

[1] Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler